Tuyến Nước Bọt Tiết Ra Enzim Amilaza

II. Tập sử dụng các dụng cụ, thiết bị và mẫu trong hoạt động học tập

Con người có các loại tuyến nước bọt nào?

Tuyến nước bọt là gì? Tuyến nước bọt (salivary gland) là các tuyến tiết nước bọt trong cơ thể con người và các động vật có vú khác. Tuyến nước bọt chủ yếu nằm trong miệng và xung quanh vùng mặt của con người. Chức năng chính của chúng là tiết ra nước bọt để giúp làm ướt và tiêu hóa thức ăn cũng như làm giảm cảm giác khô miệng. Trong cơ thể người có ba loại tuyến nước bọt chính là tuyến mang tai, tuyến dưới hàm và tuyến dưới lưỡi.

Giải phẫu tuyến nước bọt: Cấu trúc và chức năng

Các tuyến nước bọt được cấu tạo từ các tế bào sản xuất nước bọt và các tế bào ống dẫn, với chức năng chính là sản xuất và tiết nước bọt vào miệng. Cấu trúc tế bào của tuyến gồm:

Khi tìm hiểu giải phẫu tuyến nước bọt, chức năng của tuyến cũng là thông tin được mọi người quan tâm. Cả 3 tuyến nước bọt chính trên đây đều đảm nhận các chức năng như:

Bệnh lý liên quan đến tuyến nước bọt

Khi đã biết về giải phẫu tuyến nước bọt, có lẽ bạn cũng quan tâm đến các bệnh lý có thể ảnh hưởng đến chức năng của các tuyến nước bọt đúng không nào? Có thể để đến những vấn đề thường gặp nhất ở tuyến nước bọt như:

Sỏi tuyến nước bọt hay vôi hóa tuyến nước bọt xảy ra khi các khoáng chất tích tụ tạo thành sỏi trong các ống dẫn, gây tắc nghẽn tuyến nước bọt. Người bệnh sẽ gặp các triệu chứng như sưng và đau ở khu vực tuyến bị ảnh hưởng, cảm giác đau tăng khi ăn. Tình trạng này có thể được khắc phục bằng cách uống nhiều nước, massage tuyến làm tan cặn vôi hóa hoặc phẫu thuật loại bỏ sỏi trong tuyến.

Viêm tuyến nước bọt có thể xảy ra do vi khuẩn hoặc virus gây nhiễm trùng, tắc nghẽn tuyến nước bọt. Nguyên nhân gây viêm cũng có thể do các bệnh tự miễn. Khi tuyến nước bọt bị viêm, người bệnh bị sốt, sưng đau tại vị trí viêm thậm chí có mủ chảy trong miệng. Nếu nguyên nhân gây viêm do nhiễm khuẩn, bác sĩ sẽ chỉ định dùng kháng sinh để điều trị.

U tuyến nước bọt có thể là lành tính, cũng có thể là ung thư tuyến nước bọt. Khối u có thể ảnh hưởng đến chức năng của tuyến và gây triệu chứng khó chịu. Người bệnh có thể bị sưng nhưng không đau, khó khăn khi nuốt hoặc thay đổi vị giác. Phẫu thuật loại bỏ khối u như phẫu thuật u tuyến nước bọt dưới hàm, xạ trị hoặc hóa trị là phương pháp điều trị phổ biến cho u ác tính.

Quá trình tiết nước bọt của tuyến nước bọt diễn ra thế nào?

Quá trình tiết nước bọt là một quá trình phức tạp được điều hòa bởi cả hệ thần kinh tự chủ và các yếu tố nội tiết. Hệ thần kinh giao cảm sẽ kích thích tuyến nước bọt tiết ra nước bọt đặc hơn, giàu mucin. Trong khi đó, hệ thần kinh phó giao cảm sẽ kích thích tiết nước bọt loãng hơn, giàu enzyme amylase. Các hormone nội tiết như aldosterone và cortisol cũng có vai trò trong việc điều hòa thành phần và lượng nước bọt được tiết ra.

Ngoài ra, các yếu tố khác cũng ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình tiết nước bọt như:

Cách bảo vệ tuyến nước bọt luôn khỏe mạnh

Khi tìm hiểu giải phẫu tuyến nước bọt, có lẽ chúng ta đều biết các bệnh lý liên quan đến tuyến này có thể xảy ra bất kỳ khi nào. Để bảo vệ tuyến nước bọt luôn khỏe mạnh và hoạt động hiệu quả, bạn có thể áp dụng những biện pháp sau:

Giải phẫu tuyến nước bọt giúp chúng ta hiểu rõ hơn về cấu trúc, chức năng của tuyến này. Hiểu biết về giải phẫu tuyến nước bọt không chỉ giúp chúng ta biết cách chăm sóc khoang miệng mà còn hữu ích trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh lý liên quan.

Tại khoa kỹ thuật xét nghiệm y học, bạn sẽ được học về hệ tiêu hóa.

Khoang miệng là lối vào của hệ thống tiêu hóa. Hệ thống tuyến nước bọt ở người nằm xung quanh vùng khoang miệng, đóng vai trò quan trọng trong giai đoạn đầu của chu trình xử lý thức ăn.

Có rất nhiều tuyến nước bọt, gồm các tuyến nước bọt chính và các tuyến nước bọt phụ.

Tuyến nước bọt phụ là những tuyến nước bọt có kích thước rất nhỏ, nằm rải rác ở niêm mạc miệng, tập trung nhiều ở môi dưới, hai bên lưỡi và dưới lưỡi, có vai trò liên tục tiết nước bọt để giữ ẩm cho khoang miệng.

⓵Tuyến mang tai – 耳下腺 – parotid gland

②Tuyến dưới hàm – 顎下腺 – submandibular gland

③Tuyến dưới lưỡi – 舌下腺 – sublingual gland

Tuyến mang tai: là tuyến lớn nhất, là tuyến nước bọt tiết thanh dịch, ống tiết là ống Stenon, chạy ở mặt ngoài cơ cắn, đổ vào miệng ở mặt trong má tương ứng vị trí răng số 7 hàm trên.

Tuyến nước bọt hoạt động nhờ sự cân bằng giữa hệ thần kinh giao cảm và hệ thần kinh phó giao cảm. Kích thích hệ giao cảm và phó giao cảm đều làm tăng tiết nước bọt. Do đó, bạn chỉ cần nhìn, ngửi hoặc thậm chí tưởng tượng về thức ăn sẽ tạo các kích thích tiết nước bọt. Ví dụ nghĩ đến chanh khiến bạn chảy nước miếng, bởi vì thần kinh chi phối tuyến nước bọt chính của bạn đang bị kích thích.

Nước bọt chứa chủ yếu là nước (99%) và phần còn lại là protein (enzym), chất nhầy, globulin miễn dịch (IgA) và chất điện giải. Con người tiết khoảng 1 lít nước bọt mỗi ngày. 70% thể tích nước bọt chưa bị kích thích được sản xuất ở tuyến dưới hàm, 20% ở tuyến mang tai. Khi được kích thích thì % thể tích đóng góp của tuyến nước bọt dưới hàm sẽ bị giảm xuống và đồng thời % đóng góp của tuyến nước bọt mang tai sẽ tăng lên.

Nước bọt giữ ẩm cho khoang miệng và giữ khoang miệng sạch nhờ các thành phần kháng khuẩn.

Trong bữa ăn, nước bọt tiết ra một loạt các enzyme (amylase, lipase, lysozyme) và các chất hỗ trợ tiêu hóa và khử trùng.

Hình minh họa ① cho thấy vị trí của tuyến nước bọt.

Hình minh họa ② là hình ảnh mô học của tuyến nước bọt dưới kính hiển vi.

Hình Ảnh Mô Học Của Tuyến Nước Bọt Dưới Kính Hiển Vi

Như vậy, tại sao chúng ta cần biết cấu trúc tổ chức của tuyến nước bọt?

Đó là do cấu trúc thay đổi tùy theo bệnh, và để hiểu được những thay đổi đó trước tiên chúng ta cần phải biết trạng thái bình thường của tuyến nước bọt.

Tại khoa Kỹ thuật xét nghiệm y học, bạn sẽ được học về cấu trúc của tổ chức cơ thể người như vậy.

Bạn có muốn cùng tôi nhìn thấy điều bí ẩn trong các tổ chức cơ thể con người không?

Mặc dù bạn có thể cảm thấy môn học này khó, nhưng đừng lo lắng tôi sẽ hướng dẫn bạn từng bước một.

Nếu bạn có hứng thú, hãy đến thăm và trải nghiệm tại trường đại học y khoa Tokyo Việt Nam.

Giảng viên khoa Kỹ thuật xét nghiệm y học.

Cô có bằng cấp về sàng lọc, tìm tế bào ung thư tại Nhật Bản.

Hãy cùng nhau học về xét nghiệm và thế giới vi mô.

Bạn đang chưa biết lựa chọn ngành nào ? Hãy liên hệ với chúng tôi để được hỗ trợ - tư vấn. Hotline: 0869 809 088 Email: [email protected] Hẹn gặp lại các bạn tại THUV.